نویترین گوهرینێت کتێبا زمانێ عەرەبی پولا 12 ێ ئامادەیی:
الفصل الأول (وەرزێ ئێکێ):
1- بابەتێ (نشيد الحرية) لاپەڕە 4 ژ کتێبێ ئەڤ پێناسە یا زێدەکری و بو ژبەرکرنێ یە.
(التشخيص : إعطاء صفة إنسانية لِما ليس إنساناً).
2- بابەتێ (المفعول لأجله) :
✅ لاپەرە 8 تعریفا مفعول لأجله د استنتاجێ دا پەیڤا (مصدر) یا لێ زێدە کری. بڤی رەنگی:
المفعول لأجله :اسم (مصدر) يذكر لبيان سبب وقوع الفعل.
✅ هەر لاپەرە 8 راهێنانا (أ) نموونا چارێ یا تەرک کری و شینا وێ ئەڤ نموونە یا دانای:
(لجأ الرومنسيون إلى الطبيعة هَرَباً مِن فساد المجتمع).
✅ لاپەرە 10 راهێنانا (1) نموونا دیماهیێ ئەڤ پەیڤە (غروراً) نابیتە مفعول لأجله د وێ رستێ دا.
3- بابەتێ (المذهب الرومنسي) : لاپەرە 11 رێزا دیماهیێ ناڤێ شاعر (إبراهيم ناجي) یێ زێدەکری.
4- بابەتێ (المساء) :
لاپەرە 14 د بەرسڤا پسیارا 2 ێ دا ئەڤ رستە یا هاتیە لادان ئانکو تەرکە :(أما صورة النجوم فتدل على التفاؤل).
لاپەرە 15 د بەرسڤا پسیارا (د) دا رێزا 2 پەیڤا (الكهولة) یا هاتیە گورین بو (الشيخوخة).
5- بابەتێ (الأطلال) : دڤی بابەتی دا بتنێ ئێک تشتێ گوهری ئەوژی لاپەڕە 17 دیماهیا بەرسڤا پسیارا (3-أ) پەیڤا (عليه) یا کریە(عليها).
6- بابەتێ (المستثنى):
✅ لاپەڕە 19 د استنتاجا بابەتی دا رێزا 4 ێ پشتی قەوسێ ئەڤە یا زێدەکری(والمستثنى "نوزاد" من جنس المستثنى منه، وهذا ما يعرف بالاستثناء التام المتصل).
✅ لاپەڕە 22 راهێنانا 2 ێ نموونا دوێ (ما صادقت غيرَ يوسفَ) یا کریە (ما صادقت غيرَ صادقٍ).
✅ هەر لاپەڕە 22 راهێنانا 3 ێ ئەڤ رستە(حضر المدعوون إلا يوسفَ) یا گوری بو :(حضر المدعوون إلا عادلاً).
✅ بو إعرابا پەیڤا پشتی (إلا) بتنێ (فاعل -مفعول به) داخلن.
7- بابەتێ (يا وطني) : د لاپەڕە 29 دا دیماهیا پسیارا (1-ب) پەیڤا (الرسالة) یا کریە (المُرسَلة).
8- بابەتێ (اسم الفاعل) :
✅ لاپەڕە 35 ئەڤ پەیڤە هاتیە لادان ( اختار - يختار - مختار). وهەروەسا لاپەرە 35 ل دیماهیا راهێنانا (أ) ئەڤ هەردوو پەیڤە هاتینە لادان (يصطاد) و(ينقاد)، و هەر پەیڤەکا دی یا وەکی ڤانە و سەر وزنێ وان داخل نینە بو ڤی بابەتی.
✅ لاپەرە 37 راهێنانا (1) پەیڤا (اعتاد) یا هاتیە لادان و شینا وێ پەیڤا (سافرَ) یا هاتیە زێدەکرن و اسم فاعلێ وێ ژی دبیتە(مُسافِر).
✅ هەر فعلەکێ سەر ڤان دو وەزنا (افْعَلَّ ، افتعل) د بابەتێ اسم فاعل دا تەرکن و داخل نینن، ب مەرجەکی فعلێ سەر وزنێ(افتعل) حەرفا بەری دیماهیێ (ا) بیت وەکی : (اختار، اعتاد). و وەزنێ (افْعَلَّ) وەکی : (اعتدّ) تەرکن.
9- بابەتێ (الحرية في سياسة المستعمرين):
✅ لاپەرە 39 پسیارا 4ێ پەیڤا (تستيقظوا) یا کریە (استيقظوا).
✅ لاپەرە 40 د بەرسڤا پسیارا (3-أ) دا (نهي وأمر) یا گوری بو(نداء ونهي وأمر).
هەروەسا بەرسڤا پسیارا 3ێ (ب) یا کریە ( في الأبيات ١-٢-٤-٥).
9- بابەتێ (الواقعية في الأدب الكوردي):
لاپەرە 43 پسیارا 5 ێ ئەڤ هەردو پەیڤە یێت زێدەکری: (غير أنّ : التعارض ) و (قد انتقد : التوكيد) ئەگەر پشتی (قد) فعل ماضي هات رامانا (توكيد) ددەت.
10- بابەتێ (اسم المفعول) :
✅ لاپەرە 45 ئەڤ هەرسێ فعلە (فَتَحَ، وَصَلَ، كَتَبَ) یێت گوری بو مبني للمجهول (فُتِحَ، وُصِلَ، كُتِبَ)، و هەروەسا هەمی فعل یێت کریە مبني مجهول، وەکی لاپەرە 48 راهێنانا (أ) ئەڤ فعلە (وَقَفَ، عَدَّ) دێ بنە (وُقِفَ، عُدَّ).
✅ لاپەڕە 46 راهێنانا (ج) ئەڤ رستە یا تەرک کری (هذا هو الرجل المعتدّ بنفسه).
✅ لاپەرە 48 د راهێنانا 2 دا رستەیا 2ێ یا هاتیە گوهرین بو ڤێ رستێ (لقد خذل هذا المختارُ أعوانَهُ).
11- بابەتێ (الصفة المشبهة) :
✅ لاپەرە 58 ئەڤ پەیڤە یا لادای (عَطِشٌ).
✅ لاپەرە 58 راهێنانا (أ) ئەڤ پەیڤە (خضر-سمراوان) یێت گوری بو (أخضر-أسمر).
✅ لاپەرە 59 راهێنانا (ب) پەیڤا (شاخ) یا کریە (طاب: طيّب).و پەیڤا (صلع) یا کریە(صَلِعَ).
✅ لاپەرە 60 راهێنانا 1ێ پەیڤا (بيض) یا کریە (أبيض). و راهێنانا 2ێ پەیڤێن (سمع، قنع، حنّ، عَطُرَ) یێن کریە(كثر، بَعُدَ، سمُحَ، عَطِرَ).
12- بابەتێ (من حكم زهير بن أبي سلمى):
✅ لاپەرە 62 د معاني الكلمات دا رامانا پەیڤا (يتجمجم) یا کریە(يخفي كلامه).
هەروەسا پەیڤا (خُلت) یا کریە (خِلت).
✅ هەر لاپەرە 62 د بەرسڤا پسیارا 1ێ دا ئەڤ پەیڤە (المنايا، ينلنه) یێت لادای و پەیڤا(هاب) دانایە شینا وان.
الفصل الثاني (وەرزێ دوێ):
1- بابەتێ (العصر الإسلامي والعصر الأموي):
لاپەڕە 77 رێزا دیماهیێ یا هاتیە راستڤەکرن بڤی رەنگی(الصحابي :جمعه صحابة).
2- بابەتێ (مدح الرسول - صلى الله عليه وسلم) :
✅ لاپەرە 79 د نیڤەکا بەرسڤا پسیارا 4 دا پەیڤا (أنصاره) هاتیە گوهرین بو(أصحابه).
✅ هەر لاپەرە 79 د بەرسڤا پسیارا (ب-2) دا پەیڤا (تمهّل) گوهریە بو (أمهِلْ).
✅ لاپەرە 80 د بەرسڤا پسیارا دا (6-أ) شینا (حتى الأخير) ئەڤە یێت زێدەکری (البيت الرابع والسادس).
3- بابەتێ (صيغ المبالغة) :
✅ لاپەرە 82 دا هەردوو وزنێن(فعيل-فعِل) د بابەتێ صيغة المبالغة دا و هەر پەیڤەکا لسەر وان وزنا هاتینە لادان و تەرککرن، وەکی پەیڤێن (حذر-رحيم- عليم-فهم) هاتینە لادان.
✅ لاپەرە 82 د هەردوو رێزێن دیماهیێ دا پەیڤا (عليم) هاتیە لادان و جهێ وێ پەیڤا (شكور) هاتیە دانان.
✅ لاپەرە 86 راهێنانا 1ێ پەیڤا دیماهیێ (رحم) هاتیە گوهرین بو پەیڤا (قنع- قانع - قنوع).
4- بابەتێ (أسلوب التعجب):
✅ لاپەرە 90 د استنتاجێ دا (من مصدر فعل ثلاثي) هاتیە گوهرین بو (من فعل ثلاثي).
✅ لاپەرە 90 د راهێنانا(أ) دا پەیڤا 4ێ (دخل) هاتیە لادان و جهێ وێ پەیڤا (فنيَ) هاتیە زێدەکرن.
5- بابەتێ (صحب الناس) :
✅ د بەرسڤا پسیارا (ج-1) دا پەیڤا (كلّما) لسەر (أدوات الشرط) یا زێدەکری لاپەرە 102
✅ د بەرسڤا پسیارا 3 دا پەیڤا (البيت السابع) گوهریە بو(السادس) لاپەڕە 103
✅ د بەرسڤا پسیارا (د) ژی دا رێزا 2ێ پەیڤا (ظلم الدهر) يا کریە(حوادث الدهر)، و ک رێزا 4ێ (بظلم الدهر) یا گوهری بو (بمصائب الدهر) لاپەرە 103
6- بابەتێ (نجوى أسير) :
د بەرسڤا پسیارا 8 دا ل رێزا 5 ێ پەیڤا (المحسنات اللفظية) گوهریە بو (المحسنات البديعية) لاپەرە 105
هندەک تێبینیێن گرنگ:
1- هەردوو وزنێن(فعيل-فعِل) د بابەتێ صيغة المبالغة دا هاتینە لادان و تەرککرن، و بتنێ د بابەتێ صفة مشبهة دا داخلن.
2- بو پسیارێن (معاني الكلمات - وتضاد- ومفرد وجمع) بتنێ پەیڤێن کتێبێ داخلن، ونابیت هیچ پەیڤەکا دەرڤەی کتێبێ بهێت بو ئەزموونێ.
3- بتنێ هەردو نمط (الإيعازي - البرهاني) داخلن.
تێبینی : ئەگەر تە هاش خەلەتی و گوهرینێت کەڤن نەبیت ڤی لینکێ خارێ ڤەکە ئەوژی مە یێن بەڵافکری:⬇️⬇️⬇️
https://www.arabiku.com/2019/10/12-12.html?m=1
ئامادەکرن: ماموستا رزگار
نڤیسارا فەرمی ژ وەزارەتا پەروەردێ:
تعديلات كتاب اللغة العربية (الكتاب الرسمي باللغة العربية):
